< p style="text-align: justify;"><a rel="attachment wp-att-776" href="http://www.jagiellonski.pl/?attachment_id=776"><img class="alignleft size-medium wp-image-776" title="Agnieszka Maria Popko" src="http://www.jagiellonski.pl/wp-content/uploads/2011/06/Agnieszka-Maria-Popko-241x300.jpg" alt="" width="241" height="300" /></a>W ostatnim tygodniu miały miejsce liczne spory związane ze stanem finansów państwa. Kontrowersje wywoływały takie sprawy jak podatek od niektórych kopalin, wydłużenie wieku emerytalnego, podniesienie opłat na ubezpieczenia społeczne od prowadzących działalność gospodarczą. Można uznać, że debata zogniskowana była wokół podnoszenia obciążeń podatkowych w ramach istniejącego już systemu. Tymczasem warto przypomnieć, że zaledwie nieco ponad miesiąc temu Instytut Jagielloński przedstawił zupełną alternatywę dla tego typu projektów. Gdyby przyjrzeć się jej poważnie, okazuje się, że wielu turbulencji można by uniknąć, a stworzyć przy okazji taki system poboru danin, który sam z siebie stymuluje wzrost gospodarczy.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Uprościć system</strong></p> <p style="text-align: justify;">10 stycznia br. odbyło się seminarium zorganizowane przez Instytut Jagielloński na temat „iTax – Nowy system finansów publicznych dla Polski”. Dr Kamil Zubelewicz oraz Przemysław Remin zaprezentowali koncepcję reformy sektora finansów publicznych. Jak podkreślają autorzy projektu, reforma ma na celu przede wszystkim uproszczenia systemu podatkowego jaki obowiązuje w Polsce. Proponowane zmiany miałyby dotyczyć głównych źródeł finansowani budżetu, czyli podatku VAT, podatku dochodowego oraz składek na ubezpieczenie społeczne.</p> <p style="text-align: justify;">Pozostawienie stawki nominalnej VAT na poziomie 23%, zwiększenie efektywności podatku VAT oraz całego systemu dzięki zmniejszeniu liczby podmiotów będących tzw. vatowcami, to pierwsza propozycja reformy. Potrzeba zmiany w tym zakresie jest oczywista i wynika z faktu, że realna stawka VAT obecnie wynosi 8% ze względu na to, że przedsiębiorcy kompensują sobie wysokość VATu należnego wysokością VATu naliczonego. Uproszczenie systemu ma nastąpić poprzez likwidację lub połączenie dotychczasowych form podatkowych i parapodatkowych, czyli podatku dochodowego od osób prawnych, podatku dochodowego od osób fizycznych, składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, składek na ubezpieczenia społeczne płacone przez pracodawców, przez pracowników i przez przedsiębiorców we własnym imieniu.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Impulsy sprzyjające zatrudnieniu</strong></p> <p style="text-align: justify;">Według projektu, duzi przedsiębiorcy, czyli podmioty osiągające przychody powyżej 150 tys. zł rocznie lub handlujące za granicę oraz podatnicy akcyzy, którzy zobligowani zostaną do prowadzenia pełnej rachunkowości, płaciliby składkę na ubezpieczenie społeczne w wysokości 1% przychodów oraz podatek kwotowy w wysokości 960 zł miesięcznie. Mali przedsiębiorcy zostaliby obciążeni kwotowym podatkiem w wysokości 960 zł miesięcznie (320 zł kwotowego VAT oraz 320 zł kwotowej składki na ubezpieczenia społeczne).</p> <p style="text-align: justify;">Na osoby fizyczne zostałby nałożony podatek, zawierający podatek dochodowy i składkę na ubezpieczenie społeczne, w wysokości 52% wynagrodzenia netto w pierwszym roku. Następnie w kolejnych latach stawki podatku wynosiłby 45%, 38% i 33%. Podatek ten będzie odprowadzał przedsiębiorca, co pozwoli zlikwidować deklarację PIT. Warto zauważyć, iż proponowana zmiana pozwoli na zmniejszenie kosztów pracy oraz spowoduje wzrost zatrudnienia.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Pozytywna reakcja przedsiębiorców</strong></p> <p style="text-align: justify;">Proponowane zmiany zostały entuzjastycznie przyjęte przez środowisko przedsiębiorców, które uważa, że istotne jest zmniejszenie obciążeń podatkowych, uproszczenie systemu, co sprawi, że przedsiębiorca będzie pewniej poruszał się w nowym systemie podatkowym oraz pozwoli na zwiększenie zatrudnienia poprzez redukcję jego kosztów.</p> <p style="text-align: justify;">Ważne pytania do autorów projektu postawił dr Leszek Morawski. Czy istnieje potrzeba tak radykalnej zmiany systemu finansów publicznych? Jego zdaniem, zgodnie z ekonomią dobrobytu, taka zmiana sprawi, że ktoś na niej straci, więc istotne jest określenie grupy beneficjentów oraz grupy która straci na zmianie. Podniósł również kwestię świadczeń społecznych, o których autorzy projektu nie wspomnieli.</p> <p style="text-align: justify;">Natomiast Tomasz Jędrzejewicz podał do przemyślenia zagadnienie związane z faktem, iż podatek obrotowy mógłby zmniejszyć konkurencyjność polskich przedsiębiorców, ponieważ jest podatkiem pośrednim kaskadowym i kumuluje się w kolejnych transakcjach.</p> <p style="text-align: justify;">Odmienne stanowisko zajął Ireneusz Jabłoński z Centrum Adama Smitha, zdaniem którego podatki nie mają być wygodne w liczeniu dla urzędników i budować dobrobyt metodą redystrybucji, a ułatwiać przedsiębiorcom produkcję i działalność gospodarczą oraz budować tenże dobrobyt poprzez rozwój państwa. Z kolei Kamil Zubelewicz bronił projektu mówiąc, że podatki przede wszystkim dzielą się na wysokie i niskie, a nie pośrednie i bezpośrednie, a projekt iTax oznacza realne zmniejszenie danin nakładanych na obywateli, zaś podatek obrotowy w istocie w niewielkim stopniu obciąża wielkie firmy, których poziom opodatkowania jest bliski zeru.</p> <strong>Absorpcja szarej strefy</strong> <p style="text-align: justify;">Czy tak radykalna zmiana finansów publicznych  jest potrzebna? Zdecydowanie tak, budżet państwa wymaga restrukturyzacji, nie tylko po stronie przychodowej, ale również wydatkowej i wiąże się to z podjęciem przez rząd niepopularnych decyzji. Około 75% wydatków budżetowych stanowią tzw. wydatki stałe. Są to wydatki, które muszą się pojawić w budżecie, gdyż są zapisane w ustawach i dotyczą w większości finansowania nadanych przywilejów. Taka struktura budżetu sprawia, że jest on mało elastyczny i utrudnia ministrowi finansów szybko przeciwdziałać skutkom ewentualnego kryzysu oraz skierowania odpowiedniego strumienia pieniędzy w te dziedziny gospodarki, które faktycznie zwiększą nasz dobrobyt.</p> <p style="text-align: justify;">Autorzy projektu iTax przekonani są, że proponowane przez nich zmiany spowodują  zmniejszenie szarej strefy w Polsce, która jak oszacował Friedrich Schneider, w 2007 roku wynosiła 26,5% PKB. Jeżeli udałoby się obniżyć ten udział o 10 pkt procentowych, to odnosząc się do wielkości PKB z 2010 roku, to była by to kwota 141,5 mld zł. Wpływy do budżetu państwa (ok. 25 mld zł) z tytułu podatków były znacznie wyższe niż deficyt finansów publicznych (15 mld zł za 2010 rok). Dlatego działania podjęte w celu zlikwidowania szarej strefy w polskiej gospodarce są istotne.</p> <p style="text-align: justify;">Propozycje reform spowodują uproszczenie systemu podatkowego, co sprawi, że przedsiębiorcy będą mogli prowadzić działalność w bardziej stabilnym otoczeniu. Istotne dla dobra całej gospodarki jest aby wspierać rozwój przedsiębiorców, gdyż to przedsiębiorcy tworzą realny dobrobyt, a nie transfery społeczne. Fakt, iż z rozwojem przedsiębiorczości nie jest w Polsce najlepiej świadczy 70 miejsce Polski, na 183 kraje, w rankingu mierzącym jakość prowadzenia działalności gospodarczej przez firmy na lokalnym rynku. W raporcie „Doing Business 2011”, opublikowanym przez Bank Światowy, w którym wskazano na następujące problemy przy prowadzeniu działalności gospodarczej w Polsce: rozpoczynanie działalności (113 miejsce na 183), pozyskiwanie zezwoleń i koncesji na budowę (164 miejsce na 183) oraz zbyt skomplikowany system podatkowy i o niskiej jakości (121 miejsce na 183).</p> <p style="text-align: justify;"><em>Pierwotnie artykuł opublikowano w Gazecie Finansowej, nr 8/2012. </em></p>